Uluslararası alanda Birleşmiş Milletler ayrıca Avrupa Birliği (AB), nüfus özelinde ülkeler arası karşılaştırılabilir istatistikler elde edilmesi amacıyla sonu “0” ile biten yıllara yakın yıllarda ülkelerin “nüfus ayrıca konut sayımı” yapmalarını önermektedir.
Uluslararası alanda Birleşmiş Milletler ayrıca Avrupa Birliği (AB), nüfus özelinde ülkeler arası karşılaştırılabilir istatistikler elde edilmesi amacıyla sonu “0” ile biten yıllara yakın yıllarda ülkelerin “nüfus ayrıca konut sayımı” yapmalarını önermektedir. Bu kapsamda, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafınca AB üye ülkeleriyle uyumlu şekilde idari kayıtların temel alındığı “Nüfus ayrıca Konut Sayımı (NKS), 2021” gerçekleştirilmiştir.
Ülkemizde, NKS, 2021 kapsamında üretilmesi gereken yerleşim yeri düzeyinde nüfus büyüklüğü, yaş ayrıca cinsiyet yapısı, medeni durum, eğitim durumu, göç, vatandaşlık ülkesi, doğum yeri, hanehalkı tipi ayrıca yapısına ilişkin bilgiler, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’nden (ADNKS) her yıl düzenli olarak üretilmektedir. Bu doğrultuda NKS, 2021, referans tarihi 31 Aralık 2021 olan ADNKS ile aynı referans tarihine sahip olup NKS, 2021’in temel sonuçlarını ADNKS verileri oluşturmaktadır.
İşgücü göstergeleri, Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) verilerinin ADNKS’den gelen nüfus büyüklüğü ayrıca demografik özellikler dikkate alınarak ayrıca kurumsal nüfus dahil edilerek tekrardan hesaplanmasıyla elde edilmiştir. Kurumsal nüfusun işgücü durumu idari kayıtlar temel alınarak belirlenmiştir.
Diğer yandan, bina ayrıca konut niteliklerine ilişkin bilgilendirme üretmeye yeterli idari kayıt olmaması sebebiyle bu alandaki bilgilendirme eksikliğini gidermek için TÜİK tarafınca Ekim 2021 ile Nisan 2022 tarihleri arasında “Bina ayrıca Konut Nitelikleri Araştırması (BKNA), 2021” gerçekleştirilmiştir. Mevzu Bahis çalışmanın örneklem yapısı, il düzeyinde tahmin üretecek ayrıca ADNKS ile ilişkilendirilebilecek bir şekilde tasarlanmıştır.
Türkiye nüfusu 84 milyon 680 bin 273 kişi oldu
Cumhuriyetin ilk yıllarında yapılan 1927 yılı genel nüfus sayımı sonucuna göre, 13 milyon 648 bin 270 kişi olan Türkiye nüfusu, yıllar içinde sürekli artma eğilimi göstererek 2021 tarihinde 84 milyon 680 bin 273 kişiye ulaştı.
Cinsiyete göre nüfusun dağılımına bakıldığında, Cumhuriyetin ilk yıllarında önceki savaş döneminin de etkisiyle kadın nüfus erkek nüfustan fazla iken yıllar içinde kadın ayrıca erkek nüfus hemen hemen eşit büyüklüğe ulaştı. Erkek nüfus 1927’de 6 milyon 563 bin 879 kişi iken 2021 tarihinde 42 milyon 428 bin 101 kişi oldu. Kadın nüfus ise 1927’de 7 milyon 84 bin 391 kişi iken 2021 tarihinde 42 milyon 252 bin 172 kişi oldu.
Türkiye’nin nüfus artış hızı yıllara göre incelendiğinde, 1935 tarihinde binde 21,1 olan yıllık nüfus artış hızının 2021 tarihinde binde 12,7 olduğu görüldü.
Nüfus ayrıca yıllık nüfus artış hızı, 1927-2021
Türkiye nüfusunun yaş yapısı değişti
Nüfus piramitleri, nüfusun yaş ayrıca cinsiyet yapısında meydana gelen değişimi gösteren grafikler olarak tanımlanmaktadır. Türkiye’nin 1935, 1960, 2000 ayrıca 2021 yılı nüfus piramitleri incelendiğinde, sağlık alanında kaydedilen gelişmelere, yaşam standardının ayrıca refah düzeyinin artmasına bağlı olarak doğurganlık ayrıca ölümlülük hızlarının azalması ayrıca doğuşta beklenen yaşam süresinin artması ile nüfusun yaş yapısının şekil değiştirdiği görülmektedir. Bu duruma bağlı olarak yaşlı nüfus artmış, ortanca yaş yükselmiş, çocuk ayrıca gençlerin toplam nüfus içindeki oranı azalmıştır. Türkiye, oransal olarak yaşlı nüfus yapısına sahip ülkelere göre hala genç bir nüfus yapısına sahip olsa da, yaşlı nüfus sayısal olarak oldukça fazladır.
Nüfus piramidi, 1935, 1960, 2000, 2021
Türkiye nüfusunun ortanca yaşı yükseldi
Nüfusun yaş yapısının değerlendirilmesinde kullanılan önemli göstergelerden biri olan ortanca yaş, Türkiye’de 1935 tarihinde 21,2 iken 2021 tarihinde 33,1 oldu. Cinsiyete göre incelendiğinde, 1935’te erkeklerde 19,1 olan ortanca yaşın 2021’de 32,4’e, kadınlarda ise 1935’te 23,4 iken 2021’de 33,8’e yükseldiği görüldü.
Cinsiyete göre ortanca yaş, 1935-2021
Çalışma çağındaki nüfusun oranı %67,9’a yükseldi
Ülkemizde 1935 tarihinde %54,7 olan çalışma çağı olarak tanımlanan 15-64 yaş grubundaki nüfusun oranı, yıllar içinde artarak 2021 tarihinde %67,9’a ulaştı. Diğer yandan çocuk yaş grubu olarak tanımlanan 0-14 yaş grubundaki nüfusun oranı 1935’te %41,4 iken yıllar içinde azalma eğilimi göstererek 2021 tarihinde %22,4’e düştü. Yaşlı nüfus olarak tanımlanan 65 ayrıca daha yukarı yaştaki nüfusun oranı ise 1935’te %3,9 iken 2021 tarihinde %9,7’ye yükseldi.
Yaş gruplarına göre nüfus oranı, 1935, 1960, 2000, 2021
Hiç evlenmeyenlerin oranının erkeklerde daha yüksek olduğu görüldü
Ülkemizde yıllara ayrıca cinsiyete göre medeni durumun dağılımı incelendiğinde, erkeklerde hiç evlenmeyenlerin oranının kadınlara göre daha yüksek olduğu, kadınlarda ise eşi ölenlerin ayrıca boşananların oranının erkeklerden daha fazla olduğu görüldü. Diğer yandan büyük çoğunluğu oluşturan evlilerin oranının yıllara göre her iki cinsiyette de birbirine yakın oranlarda olduğu görüldü.
Medeni durum ayrıca cinsiyete göre nüfus oranı, 1935, 1960, 2000, 2021
Okuma yazma bilmeyenlerin oranı kadınlarda %4,2’ye düştü
Türkiye’de okuma yazma bilmeyenlerin oranı 1935 tarihinde %80,8 iken bu oran yıllar içinde sürekli düşme eğilimi göstererek 2021 tarihinde %2,5’e düştü. Cinsiyete göre incelendiğinde, erkeklerde okuma yazma bilmeyenlerin oranı 1935’te %70,7 iken 2021’de %0,8’e, kadınlarda ise 1935’te %90,2 iken 2021’de %4,2’ye geriledi.
Cinsiyete göre okuma yazma bilmeyenlerin oranı, 1935-2021
Yükseköğretim mezunlarının oranı %17,6 oldu
Türkiye’de 1970 tarihinde ilkokul mezunu olanların oranı %28,8 iken 2021 tarihinde %22,5 oldu. İlköğretim, ortaokul veya dengi okul mezunlarının oranı 1970’te %3,6 iken 2021’de bu oran %25’e yükseldi. Lise veya dengi okul mezunu olanların oranı 1970’te %2,6 iken, 2021’de %22,4 oldu. Diğer yandan yükseköğretim mezunu olanların oranı 1970’te %1 iken 2021’de bu oran %17,6’ya ulaştı.
Bitirilen eğitim durumu, 1970, 2021
Erkeklerde yükseköğretim mezunlarının oranı kadınlardan daha fazla oldu
Türkiye’de bitirilen eğitim durumu yıllara ayrıca cinsiyete göre incelendiğinde, 1970 tarihinde erkeklerde %36,5 ile ayrıca kadınlarda ise %20,9 ile ilkokul mezunlarının oranının daha fazla olduğu görüldü. Diğer yandan 2021 tarihinde erkeklerde %27,4 ile ilköğretim, ortaokul veya dengi okul mezunlarının oranının daha yüksek olduğu görülürken kadınlarda ise %25,6 ile ilkokul mezunlarının oranının daha fazla olduğu görüldü.
Ülkemizde yıllara ayrıca cinsiyete göre yükseköğretim mezunlarının dağılımına bakıldığında, 1970 tarihinde erkeklerde %1,3 olan yükseköğretim mezunları oranının kadınlarda %0,6 olduğu görüldü. Diğer yandan 2021 tarihinde yükseköğretim mezunlarının oranı her iki cinsiyette de yükseliş göstererek erkeklerde %18,5, kadınlarda ise %16,7 oldu.
Cinsiyete göre bitirilen eğitim durumu, 1970, 2021
Türkiye’de 2021 tarihinde 2 milyon 777 bin 797 kişi iller arasında göç etti
Ülkemizde 2007-2008 döneminde %3,18 olan iller arası göç eden nüfus oranı, yıllar içinde inişli ayrıca çıkışlı bir seyir izleyerek 2021 tarihinde %3,28 oldu. Diğer bir ifadeyle Türkiye’de 2021 tarihinde 2 milyon 777 bin 797 kişi iller arasında göç etti. Bu nüfusun %47,5’ini erkekler, %52,5’ini ise kadınlar oluşturdu.
İller arası göç eden nüfus oranı, 2007-2021
Türkiye’de ikamet eden nüfusun %3,7’sinin yurt dışı doğumlu olduğu görüldü
Türkiye’de ikamet eden 84 milyon 680 bin 273 kişinin %94,9’unun doğum yerinin Türkiye, %3,7’sinin ise yurt dışı olduğu görüldü. Doğum yeri bilinmeyenlerin oranı ise %1,4 oldu. Diğer yandan ikamet ettiği ilde doğanların oranı %63,8 iken ikamet ettikleri ilden farklı bir ilde doğanların oranının %31,1 olduğu görüldü.
Doğum yeri durumuna göre nüfus, 2021
Doğum yeri yurt dışı olanlar içinde Bulgaristan doğumlular ilk sırada yer aldı
Türkiye’de ikamet eden ancak doğum yeri yurt dışı olan 3 milyon 141 bin 351 kişi arasında Bulgaristan doğumlular %11,4 ile ilk sırada yer aldı. Bulgaristan’ı sırasıyla %10,5 ile Almanya, %10,4 ile Irak, %8,8 ile Suriye, %5,7 ile Afganistan doğumlular izledi.
Yurt haricinde doğanların ilk 20 ülkeye göre dağılımı, 2021
Türkiye’de ikamet eden yabancı nüfus 2021 tarihinde 1 milyon 792 bin 36 kişi oldu
Ülkemizde ikamet eden yabancı nüfus(1) 2021 tarihinde 1 milyon 792 bin 36 kişi olurken, bu nüfusun %49,7’sini erkekler, %50,3’ünü ise kadınlar oluşturdu. Türkiye’de ikamet eden yabancı nüfusun vatandaşlık ülkelerine göre dağılımı incelendiğinde, %18 ile Irak vatandaşlarının ilk sırada yer aldığı görüldü. Irak vatandaşlarını sırasıyla %10,2 ile Afganistan, %7,2 ile İran ayrıca %6,9 ile Türkmenistan vatandaşları takip etti.
Türkiye’de ikamet eden yabancı nüfusun ilk 20 vatandaşlık ülkesine göre dağılımı, 2021
Çekirdek aile bulunmayan hanehalklarının oranı arttı
Türkiye’de hanehalkı tipleri incelendiğinde, yıllar içinde tek kişilik hanehalkları ile aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi olmayan fertleri içeren; diğer bir ifadeyle çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oranında artış olduğu gözlendi.
Hanehalkı tiplerine göre hanehalkı oranı, 2014-2021
Tek çekirdek aile ayrıca geniş aileden oluşan hanehalklarının oranında azalma görüldü
Tek çekirdek aile olarak ifade edilen, yalnızca eşlerden veya eşler ayrıca çocuklarından veya tek ebeveyn ayrıca en az bir çocuktan oluşan hanehalkları ile geniş aile olarak tanımlanan ayrıca en az bir çekirdek aile ayrıca diğer kişilerden oluşan hanehalklarının oranında yıllar içinde azalma olduğu görüldü.
Hanehalkı sayısı 25 milyon 329 bin 833 oldu
Aralarında akrabalık bağı bulunsun ya da bulunmasın aynı adreste yaşayan bir veya birden fazla kişiden oluşan topluluk olarak tanımlanan hanehalkı sayısı, Türkiye’de 2014 tarihinde 21 milyon 91 bin 75 iken 2021 tarihinde 25 milyon 329 bin 833’e ulaştı.
Ortalama hanehalkı büyüklüğü 3,23 oldu
Türkiye’de 2008 tarihinde 4 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğünün, yıllar içinde azalma eğilimi göstererek 2021 tarihinde 3,23 kişiye düştüğü görüldü.
Ortalama hanehalkı büyüklüğü, 2008-2021
En popüler bebek ismi erkeklerde Yusuf, kızlarda Zeynep oldu
Ülkemizde 2021 tarihinde doğan bebeklere verilen isimler incelendiğinde, erkeklerde Yusuf, kızlarda ise Zeynep isminin ilk sırada yer aldığı görüldü. Türkiye nüfusu içinde cinsiyete göre en çok kullanılan isimler incelendiğinde ise erkeklerde Mehmet, kadınlarda da Fatma isminin ilk sırada olduğu gözlendi.
Cinsiyete göre en çok kullanılan ilk 10 isim, 2021
Hanehalklarının %60,7’sinin kendisine ait konutta oturduğu görüldü
Hanehalklarının konuttaki mülkiyet durumuna göre dağılımına bakıldığında, %60,7’sinin oturduğu konutun sahibi olan, %27,6’sının kiracı olan, %8,4’ünün oturdukları konutun sahibi olmayan fakat kira da ödemeyen ayrıca %0,9’unun da lojmanda oturan hanehalklarından oluştuğu görüldü.
Hanehalklarının konuttaki mülkiyet durumlarına göre dağılımı, 2021
İşgücüne katılma oranı %51,9 oldu
Türkiye’de 15 ayrıca daha yukarı yaştaki nüfusta işgücüne katılma oranı %51,9 oldu. Cinsiyete göre incelendiğinde, işgücüne katılma oranının erkeklerde %69,9, kadınlarda ise %34 olduğu görüldü. İstihdam oranına bakıldığında, toplamda %46,2, erkeklerde %63,3 ayrıca kadınlarda ise %29,2 oldu. Diğer yandan işsizlik oranının toplamda %10,9, erkeklerde %9,4 kadınlarda ise %14,1 olduğu görüldü.
Cinsiyete göre temel işgücü göstergeleri, 2021
İstihdamın %57,7’si hizmet sektöründe yer aldı
İstihdamın tarım, sanayi ayrıca hizmet olarak üç ana sektöre göre dağılımı incelendiğinde, toplam istihdam içerisinde %57,7 ile hizmet sektörünün en yüksek paya sahibi olduğu görüldü. Cinsiyete göre değerlendirildiğinde, erkeklerin %55,5’i, kadınların ise %62,4’ü hizmet sektöründe yer aldı.
İstihdamda %26,9 ile ikinci büyük paya sahip olan sanayi sektörünün cinsiyete göre dağılımı incelendiğinde, erkeklerin %31,3’ünün, kadınların ise %17,6’sının bu sektörde yer aldığı görüldü.
İstihdamda %15,4 ile üçüncü büyük paya sahip olan tarım sektörünün cinsiyete göre dağılımına bakıldığında erkeklerin %13,2’sinin, kadınların ise %20’sinin tarım sektöründe yer aldığı görüldü.
İstihdamın cinsiyete göre sektörel dağılımı, 2021
İstihdam edilenler içinde ücretli veya yevmiyeli olarak çalışanların payı %71 oldu
İstihdamın işteki duruma göre dağılımı incelendiğinde, toplam istihdam içerisinde ücretli ayrıca yevmiyeli olarak çalışanların %71 ile en yüksek paya sahibi olduğu görüldü. Bunu sırasıyla %15,8 ile kendi hesabına çalışanlar, %8,5 ile ücretsiz aile işçileri ayrıca %4,7 ile işverenler izledi.
Cinsiyete göre işteki durumun dağılımına bakıldığında, her ikisinde de %71 ile ücretli veya yevmiyeli çalışanların ilk sırada olduğu görüldü. Erkeklerde ikinci sırada %19,1 ile kendi hesabına çalışanlar yer alırken, kadınlarda %18,2 ile ücretsiz aile işçisi olarak çalışanlar yer aldı.
İstihdamın cinsiyete ayrıca işteki duruma göre dağılımı, 2021
Kadınlarda ev işleriyle meşgul olma en önemli işgücünde olmama nedeni oldu
Türkiye’de 15 ayrıca daha yukarı yaştaki nüfus içerisinde işgücüne dahil olmayan nüfusun çoğunluğunu %31,2 ile ev işleriyle meşgul olanlar oluşturdu. Bunu %18,2 ile eğitim/öğretimine devam edenler, %16,6 ile emekliler, %15 ile çalışamaz halde olanlar izledi. Cinsiyete göre işgücünde olmama nedenleri incelendiğinde, kadınlarda en önemli nedenin %45,2 ile ev işleri ile meşgul olma, erkeklerde ise %38,6 ile emeklilik olduğu görüldü.
İşgücüne dahil olmayanların cinsiyete ayrıca nedene göre dağılımı, 2021
Türkiye’de 4 kişilik hanelerin %47’sinde yalnızca 1 kişi istihdamda yer aldı
Hanehalkı büyüklüğüne göre istihdamdaki kişi sayısı incelendiğinde, yalnız yaşayanların %60,4’ünün, 2 kişilik hanelerin %44’ünün, 3 kişilik hanelerin %14,1’inin istihdamda yer almadığı görüldü. Diğer yandan 4 kişilik hanelerin %47’sinde istihdamda yalnızca 1 kişi, %34,3’ünde ise 2 kişi olduğu görüldü.
Hanehalkı büyüklüğüne göre istihdamdaki kişi sayısı, 2021
Doğum yeri yurt dışı olanların işgücüne katılma oranı %44,3 oldu
Türkiye’de 15 ayrıca daha yukarı yaştaki nüfus içerisinde, doğum yeri Türkiye olanların işgücüne katılma oranı toplamda %52,6, erkeklerde %70,5 ayrıca kadınlarda %34,7 oldu. Türkiye’de ikamet eden ancak yurt haricinde doğanların işgücüne katılım oranı ise toplamda %44,3, erkeklerde %65,1 ayrıca kadınlarda %25,8 oldu.