TÜSES’in Beyoğlu’nda yaşayan yabancı göçmenler konusunda odak gruplar ayrıca derinlemesine görüşmelerle yapılan araştırması, göçmenlerin insani koşullarda yaşamadıklarını, sağlık hizmetlerine erişemedikleri için hem kendilerinin hem de toplumun risk altında olduğunu ortaya koydu.
TÜSES Başkanı Celal Korkut Yıldırım: İnsana yakışır, sağlıklı, güvenli ayrıca huzurlu bir yaşam göçmenlerin de temel hakkı. Popülist siyasete karşı mültecilerin temel insan haklarını, kentsel haklarını savunmak ayrıca çözüm üretmek herkesin görevidir.
Türkiye Ekonomik Sosyal Siyasal Araştırmalar Vakfı (TÜSES) için Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği’nin katkısıyla Prof. Dr. Hatice Kurtuluş, Prof. Dr. Deniz Yükseker ayrıca Dr. Esra Kaya Erdoğan’ın yaptığı “Hak Temelli Yerel Politika Bağlamında Beyoğlu’ndaki Göçmenler” başlıklı nitel araştırma, İstanbul’un çok yoğun göçmen barındıran Beyoğlu ilçesinde yaşanan sorunları ayrıca tehditleri saptadı. Farklı göçmen grupları, mahalle muhtarları, STK temsilcileri, sağlık çalışanları ayrıca gönüllülerle gerçekleştirdiği odak grup toplantıları ayrıca derinlemesine görüşmelerle hazırlanan araştırma raporu, göçmenlerin insani koşullarda barınamadığını, sağlık hizmetlerine erişimlerinin yetersiz olması sebebiyle de halk sağlığının tehdit altında olduğunu ortaya koydu. Rapora göre, göçmenlerin işgücü piyasasına yasal erişiminin olmaması kayıtdışı çalışmayı da teşvik ediyor. Kayıtsız ayrıca düzensiz göçmenlerin çocuklarının örgün eğitime erişiminin olmadığının vurgulandığı raporda, özellikle kayıtsız Suriyelilerin çocukları arasında çocuk işçiliğinin yaygın olduğu belirtildi.
Raporda, tüm bu veriler ışığında yerel yönetimlerle merkezi idareye somut çözüm ayrıca politika önerileri de sunuldu. Buna göre, ailelerinin statüsü ne olursa olsun göçmen çocukların temel eğitimden yararlanması, yine statüleri ne olursa olsun, göçmenlerin temel sağlık hizmetleri ayrıca salgın hastalıklara karşı korunma (aşılama) ayrıca tedaviye erişebilmesi gerekli. Rapor İstanbul’daki düzensiz göçmenler ayrıca geçici koruma statüsünde olup ikamet yeri İstanbul olmayan mültecilerin İstanbul’da temel insani ihtiyaçlarına erişebilmeleri için ABD ayrıca Avrupa kentlerinde uygulanan türde bir kentsel kimlik kartı uygulamasının geliştirilmesini, böylece göçmenlerle dayanışma içinde olan işyerlerini, sağlık kurumlarını, kültürel kurumları ayrıca gönüllüleri bir ağ içinde bir araya gelmesini de önerdi.
Araştırma raporunun sonuçlarını değerlendiren TÜSES Başkanı Celal Korkut Yıldırım, “Kapsayıcı bir belediyecilik anlayışıyla, temel insan haklarını gözeterek, kentsel kamusal hizmetlerinin göçmenleri de kapsayacak şekilde tasarlanması olanaklı ayrıca zaruridir” dedi ayrıca şunları ekledi:
“Göçmenlerin temel sağlık hizmetlerine ulaşması, göçmen çocukların örgün eğitime erişimi, özellikle kadınlar ayrıca çocukların belediye hizmetlerinden yararlanabilmesi için çok dilli hizmetlerin tasarlanması, yerel yönetimlerin kapsayıcı ayrıca güvenli ortak kullanıma uygun kamu alanları oluşturması, yerel yönetimlerle sivil toplum kuruluşları arasında göçmenlere destek için işbirliği yapılması, yerel yönetimlerin göçmenlerin kültürel çalışmalarına kamusal alan açması şart. Yabancıları, özellikle de sayıları 3 milyon 600 bini aşkın Suriyelileri nefret objesi haline getirmek yaşadığımız sorunları çözmüyor! Bir çırpıda çözülmesi olanaksız bu mesele, sağduyulu biçimde ele alınmalı. İnsana yakışır, sağlıklı, güvenli ayrıca huzurlu bir yaşamın gereklerini de herkes için yerine getirmeliyiz. Düşmanca söylemler düşmanlık inşa eder. Popülist siyasete karşı mültecilerin mağduriyetlerini savunmak hepimizin insani görevidir.”
ARAŞTIRMADAN ÖZET SAPTAMA AYRICA SONUÇLAR:
- Beyoğlu’nun Tarlabaşı gibi bölgelerinde on yıllardır metruklaşmakta olan konut stoku, İstanbul’a yeni gelen düzensiz veya yoksul göçmenler için barınabilecekleri bir alan yarattı. Ancak göçmenlerin oturduğu konutlar insani barınma koşullarını çoğu kez karşılamıyor.
- Bazı göçmen grupları ilçeye yerleşirken, transit göçmenler ayrıca daha iyi çalışma ayrıca barınma fırsatları arayanlar için Beyoğlu bir ‘bekleme odası’ işlevi görüyor.
- Beyoğlu’nda kamu kurumlarının bazı mahallelerdeki sosyo-mekânsal koşullara yönelik kayıtsızlığı da ilçede kayıtsız ayrıca düzensiz göçmenlerin yerleşimini kolaylaştıran bir unsur.
- Beyoğlu’nda yoğunlaşan yeme-içme ayrıca konaklama sektörleri ile küçük imalat sektörünün varlığını sürdürmesi, göçmenlere kayıt dışı çalışma olanakları sunuyor.
- İlçede turizmle birlikte öteden beri var olan seks ayrıca uyuşturucu ticareti gibi sektörler de genç düzensiz göçmenlerin bir kısmını ilçeye çekiyor.
- Beyoğlu’ndaki göçmenlerin birçoğunun kayıtsız veya düzensiz olması, sağlık hizmetleri ile eğitim gibi temel haklara ayrıca işgücü piyasalarına erişimlerini çok olumsuz etkiliyor.
- Kayıtsız ayrıca düzensiz göçmenlerin çocuklarının örgün eğitime erişimi yok. Kayıtsız Suriyelilerin çocukları arasında çocuk işçiliği de yaygın.
- Göçmenlerin temel sağlık hizmetleri ayrıca bulaşıcı hastalıklardan korunma ayrıca tedavi hizmetlerine erişiminin çok yetersiz olması, halk sağlığı açısından da bir risk oluşturuyor.
- Beyoğlu’nda göçmenlerin hizmet alabildiği kamu kurumları ayrıca sivil toplum kuruluşları sınırlı. Sivil toplum kuruluşları genelde Suriyelilere yönelik faaliyetler yürütürken, diğer göçmen gruplarına destek için oluşturulan sivil inisiyatifler mevcut.
- Suriyeliler dışındaki göçmen gruplarının kendi ülkelerinden gelenlerle yardımlaşmak için oluşturdukları enformel örgütlenmeler de var; ancak bunlar, sağlık, eğitim ayrıca barınma konusundaki temel ihtiyaçları karşılamak için yeterli değil.
RAPORDAN ÖZET ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
- Ailelerinin statüsü ne olursa olsun göçmen çocukların temel eğitimden yararlanması sağlanmalı.
- Statüleri ne olursa olsun, göçmenler temel sağlık hizmetleri ayrıca salgın hastalıklara karşı korunma (aşılama) ayrıca tedaviye erişebilmeli.
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Beyoğlu İlçesi için hazırlayacağı katılımcı strateji planı ayrıca İBB ölçeğindeki stratejik plan, göçmenlerin mekândaki varlığını sadece sayısal olarak değil, değişken ayrıca hareketli niteliği ile okuyabilecek bir metodolojiye sahip olmalı.
- İBB’nin geliştireceği bütün kentsel politikalar ayrıca planlar, kentin bütün sakinlerini (yerli sakinleri ayrıca göçmenleri, kadınları, çocukları, yaşlıları, engellileri, LGBTİ+ grupları) kapsayacak şekilde oluşturulmalı. Ulusal düzeyde yapılması gereken mevzuat değişikliklerinden bağımsız olarak, sağlık, eğitim ayrıca barınma gibi temel haklara düzenli ayrıca düzensiz göçmenler dahil herkesin erişimine yardımcı olmak için İBB, sivil toplum, kamu kurumları ayrıca gönüllü oluşumlarla iş birliği yapmalı.
- İstanbul’daki düzensiz göçmenler ayrıca geçici koruma statüsünde olup ikamet yeri İstanbul olmayan mültecilerin İstanbul’da temel insani ihtiyaçlarına erişebilmeleri için ‘İstanbullu Kimlik Kartı’ gibi bir uygulama üzerine düşünülmeli. ABD’de New York kentinde “New York City ID” (NYCID) adı altında uygulanan ayrıca Avrupa’da iyi bir örnek olarak yaygınlaştırılmaya başlanan böyle bir kimlik kartı, göçmenlerle dayanışma içinde olan işyerlerini, sağlık kurumlarını, kültürel kurumları ayrıca gönüllüleri bir ağ içinde bir araya getirme işlevini görebilir.
- Özellikle ikamet izni olmayan düzensiz göçmenlerin sağlık hizmetlerine erişimleri neredeyse mümkün değil. Bu nedenle, yerel yönetimler halk sağlığı özelinde sorumlulukları ayrıca yetkilerinden de gelen meşruiyeti kullanarak bazı önlemler almalı ayrıca birinci basamak sağlık hizmetlerinde rol üstlenmeli.
- Farklı anadilleri olan göçmenlerin gerek temel insani ihtiyaçlarını karşılamada gerekse yerleşik toplumla ilişkilerinde temel engellerden biri de dil bariyeri. Dil bariyerinin aşılabilmesi için yerel kamusal destek mekanizmaları çok önemlidir. Özellikle ailelerinin ikamet kaydı olmadığı için okula kaydedilemeyen çocukların örgün eğitime erişebilmeleri ayrıca çalışmayan kadınların dil öğrenme ayrıca mesleki beceri kazanabilmeleri için yerel yönetimler destek mekanizmaları yaratmalı ayrıca STK’larla işbirliği yapmalı.
- İstanbul’da ikamet eden göçmen sayısının kentin toplam nüfusu içinde geldiği yüksek seviye, kentsel kamusal hizmetlerin sunumunda bu hizmetlere kentin yeni sakinlerinin erişebilmesi için yeni mekanizmaları ayrıca düzenlemeleri gerekli kılıyor. Bu kapsamda en önemli düzenleme, kent sakinlerinin belediye hizmetlerine dair bilgilendirme alabilecekleri, başvuru ayrıca şikayetlerini yapabilecekleri kanalların çok dilli hale getirilmesidir.
- Belediye hizmetlerinin çok dilli hale getirilmesinin yanı sıra göçmenlerin gerek kentsel hizmetlere erişim gerekse temel insan hakları ayrıca temel insani ihtiyaçları açısından başvurabilecekleri kamusal başvuru noktaları mahalle ölçeğinde geliştirilmeli. İBB Göç Birimi, göçmenlerin yoğun olduğu ilçe ya da bölgelerde birimler ya da masalar kurulmalı. Muhtarlar göçmenlerle ilgili hizmetler hakkında düzenli olarak bilgilendirilmeli ayrıca belediyelerle daha etkin temas ayrıca bilgilendirme alışverişinin kanalları oluşturulmalı.
