Gilead Medikal Direktörü Dr. Serhan Sevgi, Dünya Hepatit Farkındalık Gününe özel röportajındahepatit türleri, belirtileri ayrıca tedavi …
Gilead Medikal Direktörü Dr. Serhan Sevgi, Dünya Hepatit Farkındalık Gününe özel röportajındahepatit türleri, belirtileri ayrıca tedavi yöntemlerine dair bilgilerin yanı sıra Gilead’ın bu alanda yürüttüğü proje ayrıca katkılardan bahsetti.
Hepatit alanında çalışmalarınız ayrıca tedavileriniz olduğunu biliyoruz. Peki hepatit nedir, biraz bahsedebilir misiniz?
Hepatit, en basit haliyle karaciğerin iltihaplanması anlamına gelir. Dünyada hepatitin en yaygın nedeni hepatit virüsleridir. Ancak ilaç kullanımı, alkol tüketimi ayrıca karaciğer yağlanmasına bağlı olarak da gelişebiliyor. A, B, C, D ayrıca E tipleri olarak adlandırılan 5 ana hepatit virüsü bulunuyor. Özellikle B ayrıca C tipleri yüz milyonlarca insanda kronik hastalığa yol açarak siroz veya karaciğer kanserine kadar ilerleyebiliyor. Hepatit B, hepatit B virüsünün (HBV) sebep olduğu ciddi ancak aşı ile önlenebilir bir karaciğer enfeksiyonudur. Hepatit B’li yetişkinlerin çoğu, belirti ayrıca semptomlar şiddetli olsa bile tamamen iyileşebilir. Bazı insanlar için ise hepatit B enfeksiyonu kronikleşir, yani altı aydan fazla sürer. Bebeklerin ayrıca çocukların kronik (uzun süreli) bir hepatit B enfeksiyonu geliştirme olasılığı daha yüksektir. Virüsle yeni enfekte olan herkes belirti göstermeyebilir, ancak belirti yaşayanlarda yorgunluk, iştahsızlık, mide ağrısı, mide bulantısı ayrıca sarılık görülebilir. Ülkemizde 18 yaş üstü her üç kişiden biri HBV ile karşılaşmıştır ayrıca bu kişilerin sadece 12’si enfekte olduğunun farkındadır. Bu sebeple tanı almış kişilerin vakit kaybetmeden düzenli kontrol ayrıca tedaviye devam etmesi çok önemlidir.
Hepatit nasıl bulaşıyor?
Hepatit B virüsü, kan veya diğer vücut sıvılarına maruz kalma yoluyla bulaşıyor. Bu bulaşma cinsel temas, iğne, şırınga vb. enjeksiyon ekipmanlarını paylaşma veya doğumda anneden bebeğe şeklinde gerçekleşebiliyor. Hepatit B virüsünün en sık bilinen bulaş yolları kontrol edilmemiş kan ya da kan ürünlerinin kullanımı, sterilize edilmemiş araçlarla tıbbi ya da diş müdahaleleri yapılması, kullanılmış enjektör paylaşımı, tıraş bıçağı, diş fırçası gibi eşyaların paylaşımı, sterilize edilmemiş araçlarla dövme ya da vücut takılarının uygulanması şeklinde sıralanabilir.
Hepatit C virüsü ise, kontamine kan ayrıca kan ürünlerinin transferi, damar içi madde kullanımı veya cerrahi işlemler esnasında bulaşabiliyor. Ve cinsel yolla ayrıca anneden bebeğe geçiş de diğer bulaşma yolları arasında yer alıyor. Hepatit C virüsünün bir aşısı bulunmuyor ancak 8 ya da 12 haftalık tedaviler ile hastalığı tamamen vücuttan temizlemek yani kür etmek mümkündür. Ülkemizde karaciğer naklinin ikinci en sık rastlanan sebeplerinden biridir. Kişilerin yaklaşık 5-25’inde kronik hepatit C ile 10-20 yıl içinde siroz gelişiyor. Bu nedenle düzenli ilaç kullanımı ayrıca hekim kontrolü büyük önem taşıyor.
Hepatit belirtileri nelerdir? Tanı ayrıca tedavi süreci ile ilgili bilgilendirme verir misiniz?
Hepatit aslında sessiz bir hastalıktır. Genelde bulgu vermez ayrıca bu nedenle ya rutin taramalarda ortaya çıkar ya da hastalık ilerlediğinde bulgu verir. Hepatit belirtileri arasında başlıca şunları sayabiliriz: Halsizlik, karın ağrısı, koyu idrar, ateş, eklem ağrısı, iştah kaybı, mide bulantısı, kil renkli dışkı, cildin ayrıca göz bebeklerinin sararması. Hepatit B teşhisi, “hepatit B kan paneli” adında basit bir kan testi ile konur.
Kişilerin medikal geçmişi, hepatit B olan kişilerle teması ayrıca diğer olası risk faktörleri (ilaç enjeksiyonu ya da dövme için iğne kullanımı gibi) bulunuyorsa mutlaka test yaptırılmasını öneriyoruz.
Akut hepatit B için spesifik bir tedavi bulunmuyor, bu nedenle hastaların semptomlarına göre destekleyici tedavi veriliyor. Kronik enfeksiyonu olan kişiler için ise virüsün çoğalmasını durduran çeşitli antiviral ilaçlar bulunuyor. Bu ilaçlarla hasta yaşam kalitesi ciddi anlamda iyileşiyor. Hepatit B tanısı almış kişilerin karaciğer hasarını ya da kanser oluşumunu önlemek için mutlaka düzenli hekim kontrolünde olmalarını öneriyoruz. Düzenli kontrol ayrıca tedaviler sirozun ilerlemesini yavaşlatabilir, karaciğer kanseri riskini azaltabilir ayrıca uzun süreli sağ kalımı iyileştirebilir.
Türkiye’de hepatit görülme sıklığı nedir? Risk altındaki gruplardan bahsedebilir misiniz?
Türkiye’de hepatit B sıklığı 4.57, hepatit C sıklığı ise 0.5 olarak biliniyor. Sağlık Bakanlığı’nın 1998 tarihinden itibaren uygunladığı etkili aşı programı neticesinde hepatit B virüsüyle karşılaşma olasılığının dramatik şekilde düştüğü görülüyor. Türkiye’deki hepatit B sıklığının 2’nin altına inmesi bekleniyor ancak bu tabii ki aşılama, doğru tanı ayrıca tedavilerle mümkün olacaktır. Bununla beraber Türkiye, yoğun göç alan bir ülke olduğundan bu sayılarda artış yaşanabilir.
Sağlık çalışanları ayrıca stajyer öğrenciler, hemodiyaliz hastaları, solid organ ayrıca kemik iliği nakil adayları ayrıca alıcıları, sık kan ayrıca kan ürünü kullanmak zorunda kalan kişiler, madde bağımlıları, hepatit B taşıyıcılarının/hastalarının aile içi temaslılarından aşısız olanlar, HBsAg pozitif annelerin çocukları, çok sayıda cinsel partneri olan ayrıca seks işçileri ile cinsel ilişkide bulunan kişiler, eşcinsel ayrıca biseksüel erkekler, hepatit B haricinde kronik karaciğer hastalığı olan kişiler, cezaevlerinde ayrıca ıslahevlerinde bulunan hükümlüler ayrıca çalışanlar, riskli diş tedavisi ayrıca girişim öyküsü olanlar, berberler-kuaförler, manikür-pedikürcüler, piercing, dövme yaptırmayı planlayan kişiler, zihinsel engelli bakımevlerinde bulunan kişiler, yetiştirme yurtlarında bulunanlar, güvenlik personeli (asker, polis vb. arasında kan ayrıca hasta çıkartıları ile temas riski yüksek olanlar), kazalarda ayrıca afetlerde ilk yardım uygulayan kişiler, HBV sıklığının yüksek olduğu bölgelerden gelen göçmenler risk altındaki gruplar olarak sıralanabilir.
Pandemi döneminin hepatit üzerinde ne gibi etkileri oldu?
Pandemi döneminde diğer kronik hastalığı olan kişilerde olduğu gibi kronik hepatit B hastaları da tedavilerine aksama olmadan ilaç rapor sürelerinin uzatılması sayesinde devam edebildiler. Bu süreçte hastaneye gitme sıklığı azaldı. Bu durum hastalarda hastalık evresindeki ilerlemenin tespit edilmesinde aksamalara neden oldu. Takipsiz kalınan dönemde karaciğer kanseri tespitinde ayrıca tedavi yan etki izlemlerinde artış görüldü. Dolayısıyla hepatit hastalarının tedavi sürecinde kontrollerini aksatmamaları son derece önemli.
Gilead olarak hepatit alanındaki faaliyetleriniz nelerdir?
Gilead olarak dünyada 35, Türkiye’de 15. yılımızı kutluyoruz. Geçmişten bu yana yenilikçi tedaviler geliştirmeye ayrıca hastaları iyileştirmeye odaklanıyoruz. HIV/AIDS’in ölümcül bir hastalık olmaktan çıkıp kronik bir hastalığa dönüşmesine öncülük ettik. Hepatit C alanında kandan virüsün tamamen arınmasını sağlayan tedaviyi; hepatit B alanında ise dünyada FDA tarafınca en son onaylanan tedaviyi kullanıma sunduk. Hepatit B ayrıca C’de geliştirdiğimiz tedavilerin yanı sıra delta hepatit, yağlı karaciğer hastalığı ayrıca primer sklerozan kolanjit gibi karaciğeri etkileyen tedaviler üzerinde de çalışmaya devam ediyoruz. Ayrıca, hepatitin ülkemizde elimine edilmesi için yürütülen çalışmalarda Türk Karaciğer Araştırmaları Derneği ayrıca Viral Hepatit Savaş Derneği’ne koşulsuz destek sağladık. Bu çalışmaların temel amacı Türkiye’de hepatit B’nin kısa vadede yayılımını durdurmak, hastalığın progresyonuna engel olarak, yaşam kalitesini iyileştirmek ayrıca uzun vadede eliminasyonunu sağlamaktır. Çalışmaların sonucunda belirlenen yol haritasıyla aksiyonlarımızı alıyor, konuyu paydaşlarımızla takip ediyoruz.
Öte yandan devletimizin Kalkınma Planlarındaki stratejik hedefleri arasında yer alan ilaçta yerelleşmeye de katkı sağlıyoruz. ‘Türkiye için Türkiye’de’ vizyonuyla yola çıkarak yerel üretim iş ortağımızla yerli üretime katkıda bulunuyoruz. En son geliştirdiğimiz hepatit B ayrıca HIV ilaçlarımızı Türkiye’de üretmeye başladık. Yani ülkemizde hepatit hastalarının kullandığı tedavilerimizi Türkiye’de üretiyoruz.
Ve hepatit B özelinde toplumsal farkındalığı artırmak, düzenli tedavi ayrıca sağlık kontrollerinin önemine dikkat çekmek için başlattığımız HEP VAR farkındalık kampanyamız için bir web sitesi oluşturduk (hepvar). Web sitemizde hepatit belirtileri, türleri, test ayrıca tedavi süreçleri gibi temel bilgilerin yanı sıra hepatit B hakkında en çok merak edilen soruların yanıtlandığı hekim videoları, tanı konan hastaların deneyimleri, hepatit B ile yaşama dair blog yazıları gibi pek çok içeriği bir araya getirerek başta hepatit B hastaları ayrıca yakınları olmak üzere tüm toplumu bilgilendirmek ayrıca bu alanda farkındalığı artırmayı hedefliyoruz.
Son olarak Gilead’ın “Hayat Bulan Fikirler” programıyla ilgili bilgilendirme alabilir miyiz? Proje başvurularının tamamlandığını biliyoruz, ödül töreni ne vakit gerçekleşecek?
Gilead olarak 2013 tarihinde başlattığımız Hayat Bulan Fikirler programı ile ülkemizdeki araştırmacıların ayrıca sivil toplum kuruluşlarının yenilikçi fikirlerini hayata geçirmesine destek oluyoruz. Türkiye’de viral hepatitler, HIV, sistemik mantar enfeksiyonları, onkoloji ayrıca hematolojik maligniteler alanlarında; hastalıkların taranmasını, teşhis edilmesini, uygun tedavilere daha iyi koşullarda ulaşımı sağlamaya yönelik en iyi uygulamaları, yenilikçi fikirlerin geliştirilmesini ayrıca yayılmasını 9 yıldır karşılıksız destekliyoruz. Tıp, genetik, biyomedikal gibi bölümlerde okuyan üniversite öğrencileri, hekimler ayrıca akademisyenler ile sağlık alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, bilimsel ayrıca sosyal projeleriyle hayatbulanfikirler üzerinden başvurularını yaptılar. Bu yıl, 33’ü bilimsel 10’u sosyal olmak üzere toplam 43 başvuru aldık. Bağımsız jüri üyelerinden oluşan değerlendirme kurulu projeleri değerlendirdi ayrıca 19 Ekim 2022’de düzenlenecek tören ile ödüller sahiplerini bulacak.
Gilead; bugüne kadar HIV, hepatit B, hepatit C, hematoloji, onkoloji ayrıca sistemik mantar enfeksiyonları gibi alanlarda 45’i bilimsel, 19’u sosyal olmak üzere, toplam 64 projeye 860 bin dolar tutarında destek sağladı.
