2022 yılının en çok konuşulan ürünü buğday oldu. Verilen desteklerle üretici buğday üretimine kaydı. Diğer yandan en çok ithalatı yapılan ürün olan ham ayçiçek yağında ithalatın artarak devam etmesi bekleniyor.
Pandemi, Rusya Ukrayna savaşı, yurtiçi ayrıca yurtharicinde yaşanan ekonomik sıkıntılar 2022 tarihinde gıdanın; dolayısıyla tarımın önemini bir kez daha ortaya koydu. Un, yağ gibi stratejik ürünlerde hammadde tedariki ülkeler için ön plana çıktı. Türkiye’de de buğday yurtiçinde ekmek fiyatlarıyla, yurtdışı ayağında Rusya ayrıca Ukrayna’dan yapılan ithalat ayrıca uluslarası arenada tahıl koridoru konusuyla geçen bu yılın en çok tartışılan ürünü oldu. Peşinden ham ayçiçek yağı gelirken, üreticinin girdi maliyetleri içinde önemli bir yer tutan yem konusu diğer maddeler arasında yer aldı.
Tarım tüm kesimlerde çözüm aranan konu olurken aralık ayında İş Bankası Alman finans kuruluşu Finance in Motion ayrıca Alman danışmanlık firması Frankfurt School ile buğday temalı bir İmece Çalıştayı yapıldı. İlgili kamu ayrıca sivil toplum kuruluşları, tarım kooperatifi ayrıca birliklerinden temsilcileri, üreticileri, akademisyenleri, tarım girişimcilerini ayrıca çiftçilerin bir araya geldiği çalıştayda buğday, verimli üretim, sürdürülebilir tarım içi buğdayın önemi, çözüm önerileri gibi konular ele alındı. Çalıştayda göze çarpan noktalardan biri de 2010 tarihinden sonraki dönemde küresel ısınmanın etkisinin artmasıyla diğer tek yıllık ürünlerde olduğu gibi tahıl üretiminde de artışın hız kestiğine dikkat çekilmesi oldu. Ayrıca, küresel buğday üretiminde 2022/2023 dönemine ilişkin beklentilerin olumsuz iklim koşulları nedeniyle aşağı yönlü revize edilmesi, Çin’in ardından ikinci büyük üretici konumunda olan Hindistan’ın iç piyasayı korumak amacıyla yıl içinde buğday ihracatını durdurma ayrıca un ihracatını kısıtlama kararı alması gibi global riskler dile getirildi.
Üretici buğdaya dönüyor
Birleşmiş Milletler’in raporuna göre Türkiye dünyanın en çok buğday ithal eden ilk üç ülkesi arasında yer alıyor. 11 aylık dönemde sadece buğday ithalatı 2.9 milyar dolar olarak gerçekleşti. İthalatın önemli bir kısmı Rusya’dan gerçekleştirdi. Türkiye’nin bir özelliği de en çok buğday üreten ülkeler arasında yer alması. Türkiye ithal ettiği buğdayın önemli bir kısmını üretimde kullanarak ihraç ediyor. Buğday, buğday unu ayrıca kepeklerin de dahil olduğu un sektöründe 11 aylık ihracat 1,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2023 tarihinde ise buğday üretiminde artış bekleniyor. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) kasım ayı Fenolojik Değerlendirme raporuna göre kışlık hububat ekilişleri yüzde 80 oranında tamamlandı. Doğu Anadolu Bölgesi dışındaki bölgelerde özellikle pamuk, ikinci ürün mısır ayrıca şekerpancarı hasadı yapılan alanlarda devam eden ekilişlerin ocak ayı başında tamamlanması bekleniyor. Rapora göre İç Anadolu Bölgesi’nde mısır ekili alanlardan hububata, Marmara Bölgesi’nde (özellikle Balıkesir’de) ayçiçeği, kanola ayrıca haşhaştan buğdaya, Akdeniz Bölgesi’nde ayçiçeği, pamuk ayrıca mısır ekili alanlardan buğdaya, Karadeniz Bölgesi’nde ayçiçeğinden buğday ayrıca arpaya, Ege Bölgesi’nde mısır, yağlık ayçiçeği ile haşhaş ekiminden hububata, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yem bitkilerinden hububata, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde pamuk ekili alanlardan hububata, (Adıyaman’da bakanlığın mercimek tohumu dağıtmasıyla buğdaydan, arpa, mercimek ayrıca nohuta), geçiş öngörülüyor.
Emel YİĞİT
