Dünya genelinde D vitamin eksikliği oranları bölgelere göre değişmekle birlikte yüzde 30 – 90 arasında görülüyor. Ülkemizde de D vitamin …
Dünya genelinde D vitamin eksikliği oranları bölgelere göre değişmekle birlikte yüzde 30 – 90 arasında görülüyor. Ülkemizde de D vitamin eksikliğine sıkça rastlanıyor ayrıca özellikle yaşlı bireylerde daha sık görülüyor.
Liv Hospital İç Hastalıkları ayrıca Geriatri Uzmanı Doç. Dr. Birkan İlhan yaşlı bireylerde D vitamini eksikliğinin önemini ayrıca D vitamini kaynaklarını anlattı.
D Vitamininin en önemli kaynağı güneş
D vitamini deride güneş ışınları yardımıyla sentezlenir. Bu yüzden halk arasında güneş vitamini olarak da bilinmektedir. Sentez için cilde direkt güneş ışını teması gereklidir. Besinlerle ise ancak çok az miktarda alınabilir. Ciltte sentezlenen ayrıca besinlerle alınan D vitamini karaciğerde ayrıca böbrekte değişime uğrayarak daha etkili bir forma dönüşür.
D vitamini, barsaklardan yiyeceklerle alınmış olan kalsiyum ayrıca fosforun emilmesini sağlar. Böylece kemiğin mineralizasyonunun yani sertliğinin oluşmasını sağlar. Kasların sağlığı için de gereklidir. D vitamini eksikliğinde kemiklerde zayıflık, kemik kırılganlığında artış, kaslarda zayıflık, düşme riskinde artış ayrıca kırıklar meydana gelebilmektedir.
D Vitamini neden yaşlı bireylerde daha sık görülüyor?
Yaşlanma ile hareketliliğin azalması, kapalı mekânlarda geçirilen sürenin uzaması, cildin D vitamini oluşturma kapasitesinin azalması, ek olarak D vitamininin besinlerle alımında yetersizlik, barsak emiliminde azalma ayrıca böbrek aktivitesindeki düşüklük, ileri yaşlarda D vitamini eksikliğinin daha sık görülmesine yol açıyor.
Kemikler yumuşuyor ayrıca kırılganlığı artıyor
İleri yaşlarda görülen D vitamini eksikliğinde kemikler yumuşar (osteomalazi), kemik kütlesi azalır ayrıca kemik kırılganlığı (osteoporoz) artar. Dengede bozulma ayrıca kas gücünde azalmaya yol açtığı için düşmeler daha sık görülür ayrıca kemiklerde, özellikle de kalçada kırık oluşabilir. Ve ağrı, kas krampları, özellikle elde ayrıca bacaklarda kas kasılmaları görülür. Ağrı genellikle belden başlayıp kalça, sırt ayrıca kaburgalara yayılabilir. D vitamin eksikliğinde yürüme ayrıca hareket etme kabiliyeti de azalır. Hatta yapılan bazı çalışmalarda D vitamini eksikliğinin unutkanlık, depresyon, bağışıklık, kanser ayrıca kalp-damar sistemi ile ilgili hastalıklarla ilişkili olduğu da görülmüştür.
D Vitamini kaynakları nelerdir?
D vitamini ihtiyacının ancak yüzde 10-20’si gıdalar ile alınabilirken yüzde 80-90’ı ise deride güneş ışığı (UVB) etkisi ile sentezlenerek karşılanır. Yani birçok insan için D vitamininin temel kaynağı doğrudan temas edilen güneş ışınlarıdır. Kıyafetlerin üzerinden ya da camların arkasından alınan güneş ışınları D vitamini sentezinde etkin değildir. Kullanılan güneş kremleri de ciltte D vitamini yapımına engel olmaktadır. Gıdalardan yağlı balıklar (somon, sardalya, kılıç, uskumru, ton balığı …), balık yağı, yumurta sarısı, süt, tereyağı, yulaf, tatlı patates, sıvı yağ ayrıca karaciğerde D vitamini mevcuttur. Bitkilerden maydanoz, yonca ayrıca ısırgan otu D vitamini içerir.
Günlük D Vitamini gereksinimi ne kadardır?
65 yaş ayrıca üzerindeki erişkinlerde gençlere nazaran daha yüksek vitamin D dozları önerilir. Bununla birlikte D vitamini ölçüm sonuçlarına göre ayrıca hedeflenen D vitamini değerlerine göre kişiye uygun doz hekim tarafınca belirlenmelidir. Kemik ayrıca kas sağlığı için beraberinde yeterli miktarda kalsiyum da alınmalıdır. Kalsiyum alımı günde 1200 mg olmalıdır. Örneğin her 100 mg beyaz peynirde 169 mg kalsiyum, 100 mg kaşar peynirinde 350 mg kalsiyum, 100 mg sade-az yağlı yoğurtta 183 mg kalsiyum bulunur.
Eksikliği kadar fazlası da zararlı
D vitamini dozlarının hekim tarafınca ayarlanması önemlidir, çünkü D vitamininin düşüklüğü gibi yüksek dozlarda alımının da zararları var. D vitamini zehirlenmesinde kan kalsiyum düzeyi çok yükselerek böbrek taşları, böbrek yetmezliği ayrıca diğer hayatı tehdit edici durumlara neden olabiliyor. Tedavide çoğunlukla D vitamini içeren damla, kapsül veya tabletler kullanılır. Ampul formlarındaki D vitaminleri çok yüksek dozlar içerdiğinden yalnızca kısıtlı bir hasta grubunda kullanılmakta olup yaşlı bireylerde neredeyse hiç tercih edilmez.
Yaşlı bireylerde kişiye uygun dozlardaki vitamin D takviyesinin kalça ayrıca omurga kırıklarını azaltmaya yardımcı olur. Ve düşmeleri azalttığı, kemik kuvvetlenmesine yardımcı olduğu, kas gücünü iyileştirdiği, ağrıları ayrıca krampları azalttığı bilinmektedir. Kalp damar sistemi, unutkanlık, depresyon, kanser üzerine olumlu etkileri de vardır.
Güneşlenirken dikkat!
İleri yaştaki bireyler sıcağa karşı daha savunmasızlardır. Çünkü vücut sıcaklığındaki değişiklikleri fark edebilme ayrıca düzeltebilme yeteneği yaşla birlikte azalır. Ve birçok yaşlının birden fazla sayıda kronik rahatsızlığı ayrıca kullandığı birçok farklı ilaç vardır. İlaçların bazıları vücuttan su kaybını artırır ayrıca böylelikle sıcaklarda vücudun susuz kalmasına neden olabilir. Bu da böbrekler başta olmak üzere birçok organı olumsuz etkiler. Dehidratasyon güneş çarpması ile ilgili sağlık sorunlarının en başında gelir. Bu nedenle yaşlı beslenmesinde bol su içmek önemlidir. Vücuttan su kaybını artırabileceği için alkollü veya kafeinli içeceklerden kaçınılmalıdır.
Baş bölgesini korumak için geniş şapkalar takmak ayrıca günün çok sıcak saatlerinde, özellikle açık havada egzersiz gibi yorucu etkinliklerden kaçınılmalıdır. Havada yüksek nem olduğu zaman, vücudun terleme yoluyla kendini soğurma yeteneği zorlaşır. Baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, kalp atışlarının hızlanması, göğüs ağrısı, bayılma ayrıca nefes almada güçlük sıcağa ayrıca güneşe fazla maruziyetin göstergeleri olabilir. Bu gibi belirtiler görüldüğünde dikkatli olunmalıdır.
