Birleşmiş Milletler Gıda ayrıca Tarım Örgütü (FAO)’nun kuruluş günü olan 16 Ekim, “Dünya Gıda Günü” olarak kutlanmaktadır. Her yıl belirlenen bir …
Birleşmiş Milletler Gıda ayrıca Tarım Örgütü (FAO)’nun kuruluş günü olan 16 Ekim, “Dünya Gıda Günü” olarak kutlanmaktadır. Her yıl belirlenen bir tema çerçevesinde yapılan etkinliklerde açlık ile mücadele, yetersiz beslenme, adil paylaşım, gıda üretimi ayrıca gıda güvenliğine ilişkin konular gündeme getirilerek doğru gıda ayrıca tarım politikalarına dikkat çekilmek istenmektedir. 2022 yılı teması “Kimseyi Geride Bırakma” vurgusudur. Daha iyi bir dünya inşa etmek için yapılanlara karşın ne yazık ki, birçok insan geride bırakılmıştır. Ayrıca bu geride bırakılan insanlar yoksulluk içinde, açlık ile mücadele etmektedirler. Yıllardır sömürülen ayrıca geride bırakılan bu insanlar, günümüzde “gelişmiş batı”nın kapısına dayanıp büyük mülteci sorunu olarak karşılarına dikilmiştir.
Dünyada henüz üstesinden gelinemeyen yeni paylaşım savaşları, salgın hastalıklar ayrıca insan eliyle yaratılan iklim değişikliği gibi olağanüstü koşullar sürecinde; gıda egemenliği, gıda güvencesi ayrıca gıda güvenliği sorunları üzerinde çok durulmakta ancak ne yazık ki sürdürülebilir ayrıca kalıcı çözümlere ulaşılamamaktadır.
Günümüzde dünya üzerinde üretilen tarım ayrıca gıda ürünleri dünya nüfusunu beslemeye yetecek miktardadır. Ancak, dünyada 800 milyonun üzerinde insan, yani her dokuz kişiden biri yatağa aç girmektedir. Ülkemizde ise insanlarımızın 22`si dengeli ayrıca yeterli beslenememekte, 8,5`u ise açlık sınırında yaşamaktadır. Yaşanan bu açlık sorunu; adil olmayan gelir ayrıca gıda dağılımından kaynaklanmaktadır.
Diğer taraftan, tükettiğimiz gıdaların güvenilir olmasının önemi; dünyada her yıl yaklaşık 600 milyon kişinin hijyenik olmayan ayrıca ciddi ölçüde zararlı kimyasallar ile bulaşık gıdaları tükettikten sonra hastalanması ayrıca önemli bir bölümünün yaşamını yitirmesinden anlaşılmaktadır. Vücudumuza fayda sağlasın diye tükettiğimiz gıdalar güvenilir değil ise, fayda bir yana sağlığımızı bile tehdit etmektedir.
Diğer bir sorun alanı olarak da, yoğun çevre kirliliği sebebiyle su kaynaklarının, toprağın kirletilmesi, ormanların, sulak alanların ayrıca ekosistemin tahrip edilmesi, tarım alanları ayrıca meraların amaç dışı kullanılması, iklim değişikliği, nüfus artışı gibi sorunların yakın gelecekte başta su krizine ayrıca toprak kıtlığına, dolayısıyla gıda krizine yol açacağı bilinmektedir.
Bu olumsuzluklar yanında, gıdaya erişimin önündeki en önemli engel yaşanan ekonomik zorluklardır. Son yıllarda uygulanan ekonomik politikalar sebebiyle ülkemizde enflasyon kontrolden çıkmış ayrıca gıda enflasyonunda Avrupa’da birinci, Dünya’da ise dördüncü sıraya yükselmiş durumdayız. Bu yakıcı sorun tüm vatandaşlarımızı olumsuz etkilerken, gider kalemlerinde gıdaya ayrılan payın 30-70 gibi önemli bir yer tuttuğu en dezavantajlı kesim olan dar gelirli vatandaşlarımız ise temel gıdalara bile erişemez duruma gelmiştir.
Dünyadaki gelişmeleri göz ardı etmemekle birlikte, ülkemizdeki yüksek enflasyon ayrıca de gıda enflasyonundaki sürekli artışı, tarımsal girdi fiyat endeksi ayrıca tarım ürünleri üretici fiyat endeksi ile birlikte değerlendirdiğimizde, önümüzdeki ay ayrıca yıllarda bizleri çok daha zor günler beklemektedir.
TÜİK resmi verilerine göre; 2021 yılı Eylül ayında 19.58 olan Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yani enflasyon oranı, 2022 Eylül ayında 83.45 olmuş, gıdaların yıllık enflasyon oranı ise Eylül 2021’de 28.79 iken Eylül 2022’de 93.05 olarak ilan edilmiştir. Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG), 2022 Eylül ayına ilişkin yıllık enflasyonu 186,27 olarak açıklamıştır. Son dört ayda gıda fiyatları dünyada 12 düşerken, Türkiye’de 20 yükselme görülmüştür. Gıda fiyatlarındaki sürekli artış sonucu et ayrıca süt ürünleri, yumurta, yağ, hububat, bakliyat, şeker gibi temel gıdalar ulaşılması zor ayrıca neredeyse lüks tüketim malı haline gelmiştir.
Tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarım-GFE); 2021 yılı Temmuz ayında 29.38 iken, 2022 Temmuz ayında 133,41 olarak açıklanmıştır. Gerçek artışların çok daha fazla olduğu süreçte TÜİK’e göre bile tarımsal üretimdeki girdi fiyatlarındaki olağan üstü artış (özellikle de hayvan yeminde 145,2; enerji ayrıca mazotta 201,1; gübrede 234,8 artış) beraberinde, tarımsal ürünlerin fiyatlarında da artışa neden olmaktadır. Bu da; gıda maddelerinin soframıza çok yüksek fiyatlarla gelebileceğini, bazılarımız içinse hiç gelemeyeceğini ifade etmektedir.
Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE); 2021 yılı Temmuz ayında 24,69 iken, 2022 Yılı Temmuz’da yıllık 157,9, 2022 Ağustos’ta 142,42 olmuştur. Resmi olmayan kaynaklarda ise bu sayıların çok daha yüksek olduğunu görüyoruz. Tarım ürünleri üretici maliyetlerindeki yükselmeyi gösteren bu oranlar bize, Tarım-ÜFE ile TÜFE arasındaki makasın kapanmadığı sürece gıdada tüketici fiyatlarının önümüzdeki aylarda da yükselmeye devam edeceğini, yani sebze, meyve, bakliyat, ekmek, et ayrıca süt fiyatlarının artacağını, dolayısıyla halkın yoksulluğunun daha da derinleşeceğini göstermektedir.
Tarımsal girdilerde ayrıca temel ürünlerde dışarıya bağımlılığın sürdüğü günümüzde, maliyetlerdeki yüksek artışa karşın somut önlemler alınmaması ayrıca yetersiz, zamanında ödenmeyen destekler sebebiyle çiftçilerimiz üretimden çekilmektedir. Tüketim sorununun çözümünün üretim sorununu çözmekten geçtiği gerçeğine karşın, uygulanan yanlış politikalar sebebiyle üretimde devamlılık ayrıca kendimize yeterlilik sorunu büyümekte, üreticilerimiz kaybederken tüketicilerimiz de yeterli, ucuz, sağlıklı gıdaya erişememektedir.
Gıda fiyatlarındaki yüksek artış, bir başka sorunu da beraberinde getirmektedir. Halkımız, görece ucuz olduğu için merdiven altı üretim denilen, nerede ayrıca ne koşulda üretildiği belli olmayan, büyük oranda taklit ayrıca tağşiş yapılan ayrıca hatta sağlık riski taşıyan gıdalara yönelmektedir.
Bununla birlikte, geleceğimiz olan çocuklarımızın sağlıklı ayrıca dengeli beslenememesi gelecekte fiziksel ayrıca mental olarak geri kalmış bir neslin ortaya çıkmasına neden olacaktır. Çocuklarımızı güvenli ayrıca kaliteli gıdaya ulaştırmak en önce devletin sorumluluğundadır. Beslenme ihtiyacı doğru uygulamalar ile en geniş kapsamda karşılanmalıdır.
Bilinmelidir ki; ülkemizde gıda fiyatlarındaki bu önlenemez artışın başlıca nedeni, genel ekonomi ayrıca de tarım politikalarında yıllardır ısrarla sürdürülen yanlı ayrıca yanlış politikalardır. Üretim ayrıca emek yerine rant ayrıca sermaye yanlı ekonomik politika tercihleri; kamunun alandan çekilerek üreticiyi büyük şirketlerin insafına terk eden, özelleştirmeci, destekleri azaltan ayrıca dışarıya bağımlılığı artıran neoliberal tarım politika tercihleri bugün yaşanan sorunların temel nedenidir.
Gıda fiyatlarının yüksek olmasının başında gelen nedenlerin bir diğeri ise, ülkede gıda ayrıca gıda girdisi üretimi yapan KİT’lerin özelleştirilmesi ya da fiziki olarak ortadan kaldırılmalarıdır. Kamuya ait şeker fabrikaları, gübre fabrikaları, yem fabrikaları ile Et Balık Kurumu ayrıca Süt Endüstrisi Kurumunun özelleştirilerek satılması ayrıca bu fabrikaların/kombinaların birçoğunun yıkılarak, arsalarının kentsel rant elde etmek amacıyla inşaat, konut, plaza, alışveriş merkezi yapılması için kullanılması, yerli tarımsal üretimin azaltılması ayrıca tarım sektörünün dışa bağımlı hale getirilmesinin esas nedenlerinden biridir.
Ülkemiz; tarımsal üretimde yaşanan yapısal sorunlara kalıcı çözümler üretmeden, kolaycı yaklaşımlarla yaşanan sorunları dışalım yöntemiyle çözmeye kalkmaktadır. Bu durum kendi çiftçimizi cezalandırırken yabancı ülke şirketlerini ayrıca çiftçilerini ödüllendirmektedir. Bu tür yanlış politikalar, kâr elde edemeyen çiftçilerimizin üretmekten vazgeçmesi sonucunu doğurmaktadır. Tarım alanlarının, tarımsal üretimin, çiftçi sayısının ayrıca kırsal alan nüfusunun sürekli azaldığı bu süreçte en büyük pay aracılara, tüccarlara ayrıca sözleşmeli tarımla çiftçiyi taşeronu olarak kullanan büyük şirketlere ayrıca market zincirleri ile ithalatçı firmalara gitmektedir.
Ülkemizde yüksek gıda enflasyonu ile yaşamak kader değildir. Bu olumsuz gidişe dur demek zorundayız. Dünyanın ayrıca ülkemizin geleceği için her koşulda üretmeye devam etmek, üretimi ayrıca üretenleri desteklemek zorundayız. Ülke düzeyinde tarımsal üretim seferberliği ilan ederek çiftçilerimizin bitkisel ayrıca hayvansal tarım ürünlerini sürekli üretebileceği olanaklarını güçlendirmeliyiz. Girdi maliyetlerini azaltarak, küçük üreticiye uygun koşullarda tarımsal kredi kullanma ortamı yaratarak ayrıca tarımsal destekleri artırarak tarımsal üretim planlaması kapsamında yerli ayrıca yeterli üretime geçmeliyiz. Kuraklığın etkilerini azaltmak için sulu tarım yatırımlarını hızlandırmalıyız. Gıda tedarik zincirini demokratik üretici ayrıca tüketici kooperatifleri yoluyla kısaltarak tüketicilerimizin bu gıdalara uygun fiyatlar ile sürdürülebilir bir şekilde ulaşmasını sağlamak zorundayız.
Yaşadığımız gıda krizinden kurtulabilmek; rant ayrıca beton ekonomisi yerine üretim ekonomisini, sermayenin öncelikleri yerine kamusal ayrıca toplumsal çıkarları, gündelik politikalar yerine planlı kalkınmayı önceleyen “Kamucu Tarım ayrıca Gıda Politikaları”nı savunmakla ayrıca yaşama geçirmekle mümkündür.
Türk Mühendis ayrıca Mimar Odaları Birliği’ne bağlı Gıda, Kimya ayrıca Ziraat Mühendisleri Odaları olarak; açlığın, yokluğun ayrıca yoksulluğun son bulduğu, hakça ayrıca adil paylaşımın olduğu bir ülke ayrıca dünya özlemiyle bilimden, üretimden, insandan, emekten, doğadan, kamu yararı ayrıca toplum çıkarından yana tutumumuz sürecektir.
